اما پیش از ورود به بحث اصلی لازم است، به وضعیت ارتش و نیروهای مسلح سوریه پس از مرور 5 سال از بحران این کشور داشته باشیم. هنگامی که بحران سوریه در 15 مارس 2011 میلادی کلید زده شد، کمتر تحلیلگر و کارشناس امور سیاسی و منطقه ای پیش بینی می کردند که ارتش سوریه چنین مقاومتی را از خود نشان دهد.

بسیاری از گزارش های دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی کشورهای غربی و عربی متفق القول بودند که ارتش و نیروهای مسلح سوریه پس از 4 ماه انسجام و قدرت خود را از دست داده و با فروپاشی دستگاه نظامی این کشور باید شاهد سرنگونی نظام در سوریه باشیم.

آنچه مانع این رخ‌داد و استمرار حضور ارتش سوریه در میدان های نبرد و تداوم مبارزه آن با تروریسم و به دست آمدن پیروزی های بزرگ شد، را می توان در موارد زیر ملاحظه کرد:

- اتخاذ تاکتیک های میدانی متناسب با شرایط خاص حاکم بر هریک از جبهه های عملیاتی
- وجود برنامه ریزی های دقیق و منسجم عملیاتی  و نظامی
- وجود شناخت و آگاهی دقیق از وضعیت جبهه های عملیاتی و جدیدترین تحولات رخ‌داده بر میدان
- هماهنگی عملیاتی بین نیروهای نظامی (هوایی – زمینی) ارتش
- حاکمیت فرهنگ از خودگذشتگی و فداکاری در راه وطن
- متمرکز بودن حول محور نظام
- وجود درک و آگاهی کامل از ماهیت حقیقی و واقعی بحران سوریه
- حاکمیت فرهنگ بسیجی پس از تشکیل نیروهای داوطلب مردمی که با پیوستن به ارتش سوریه موجبات بالا رفتن روحیه و معنویات ارتش سوریه شد
- حمایت همه جانبه مردمی و رسمی از ارتش و نیروهای مسلح، در این خصوص مردم سوریه در طول بحران این کشور هیچ گاه ارتش و نیروهای مسلح این کشور را جدا و بیگانه از خویش نیافته و در تمام لحظه ها و ماموریت ها حامی و مدافع آنها بوده اند.

گرد آمدن عوامل فوق الذکر موجب شد تا دستگاه نظامی سوریه در طول 5 سال بحران بین المللی تحمیل شده بر این کشور لحظه ای از مبارزه با گروه های تروریستی غافل نماند و در این بین طبیعی است که طی این مدت به دلیل روند فرسایشی حاکم بر بحران شاهد شکست ها، عقب نشینی ها و ناکامی هایی از این نیروها در برخی جبهه های عملیاتی باشیم.

اگر ترکیه و حمایت های همه جانبه آنکارا از گروه های تروریستی و باز گذاشتن مرزهای این کشور به روی این گروه ها را مهمترین عامل تاثیر گذار بر فرسایشی شدن بحران سوریه و حفظ قدرت و توان مبارزاتی این گروه ها تلقی کنیم، ورود نظامی روسیه به عرصه میدانی سوریه را باید مهمترین عامل تاثیر گذار در پروسه مبارزه با گروه های تروریستی در سوریه به شمار آورد.


به این ترتیب باید از ورود نظامی روسیه به عرصه میدانی سوریه به عنوان یک نقطه عطف در روند بحران 5 ساله این کشور یاد کرد. حفظ ثبات در منطقه خاورمیانه، جلوگیری از گسترش دامنه تروریسم و افراط گرایی در منطقه و سرایت آن به داخل مرزهای روسیه، جلوگیری از نفوذ بیشتر غرب در خاورمیانه به ویژه تکرار سناریوی لیبی، حفظ روابط سنتی و نزدیک روسیه با دولت سوریه و محافظت از منافع سیاسی، اقتصادی و نظامی روسیه در سوریه (به ویژه حفظ پایگاه نظامی طرطوس) مهمترین دلایل مسکو برای حمایت از دمشق و ورود به عرصه میدانی سوریه بودند.

بازتاب عملیات نظامی روس ها در سوریه خیلی زود خود را در جبهه های مختلف عملیاتی این کشور به خصوص دو جبهه ریف شمالی حلب و ریف شمالی لاذقیه نمایان ساخت تا نگرانی های غرب از این حضور را دو چندان کند. این عملیات از یک ‌سو دست ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا را رو کرده و از دیگر سو، خشم کشورهای منطقه که خواهان سرنگونی نظام در سوریه و کناره گیری «بشار اسد»، رئیس جمهوری منتخب این کشور از قدرت هستند، را برانگیخت.

به همین منظور برخی از کشورهای غربی و آمریکا حضور نظامی روسیه را مداخله ‌گری ‌نامیده و اقدام کرملین را تحریک ‌آمیز جلوه دادند. کشورهای مرتجع منطقه ‌به‌ ویژه عربستان سعودی کمک‌ های نظامی و مالی خود به تروریست ها را برای ناکام ساختن عملیات روس ها افزایش دادند و به موازات آن آمریکا و کشورهای غربی فشارهای خود بر مسکو جهت توقف حملات هوایی این کشور در سوریه و پایان دادن به حضور نظامی مستقیم در عرصه میدانی این کشور را تشدید کردند.

بررسی تحولات میدانی مهمترین جبهه های عملیاتی سوریه قبل و بعد از آغاز عملیات نظامی روسیه در سوریه بیش از پیش دلایل نگرانی کشورهای غربی و رژیم های مرتجع عربی از این حضور را آشکار خواهد ساخت.

ریف شمالی حلب


جبهه عملیاتی حلب به اتفاق صاحبنظران و کارشناسان امور نظامی و راهبردی مهمترین جبهه عملیاتی سوریه شمرده می شود، به گونه ای که کوچکترین تغییر و تحول رخ داده بر معادلات میدانی حاکم بر آن، بحران سوریه را در تمام ابعاد آن تحت تاثیر خود قرار خواهد داد.

ارتش و نیروهای مسلح سوریه با درک این حساسیت، بخش اعظم عملیات نظامی خود را در این جبهه متمرکز کردند و ضمن پیشروی چشمگیر در محورهای مختلف عملیاتی ریف حلب، از جمله ریف جنوبی، ریف شرقی و ریف شمالی مناطق مهمی را آزاد کردند، به گونه ای که در این راستا شاهد آزادسازی فرودگاه نظامی «کویرس» در ریف شرقی و شکست محاصره شهرک های نبل و الزهراء در ریف شمالی حلب بودیم.

در ریف شمالی حلب، ارتش و نیروهای مسلح سوریه علاوه بر آزادسازی نبل و الزهراء که تحولی راهبردی در این محور شمرده می شود، شهرک مایر و رتیان را نیز آزاد کردند تا ابتکار عمل در این میدان را در دست گیرند.

در این راستا ارتش سوریه با کمک نیروی هوایی روسیه ریف شمالی حلب را به محاصره خود درآورده و راه های اصلی امداد و کمک رسانی گروه های تروریستی مستقر در شرق شهر حلب به مرزهای ترکیه را قطع کند.

به این ترتیب هم اکنون یگان های ارتش سوریه در 15 کیلومتری شهر مرزی اعزاز، به عنوان مهمترین دژ گروه های تروریستی در ریف شمالی حلب، 20 کیلومتری گذرگاه مرزی «باب السلامه» بین سوریه و ترکیه و 10 کیلومتری فرودگاه نظامی «منگ» قرار دارند.

عملیات نظامی موفق ارتش سوریه و نیروی هوایی روسیه در ریف حلب از دهم نوامبر گذشته با شکست محاصره فرودگاه نظامی «کویرس» در ریف شرقی حلب آغاز شد که توسط گروه تروریستی تکفیری داعش محاصره شده بود.


شهر حلب

راهنمای نقشه: رنگ صورتی مناطق تحت کنترل ارتش سوریه و مناطق سبز مناطق تحت تصرف گروه های مسلح

براساس جدیدترین گزارش های میدانی رسیده از شهر حلب و بنابر اذعان مطبوعات غربی از جمله آمریکایی گروه های مسلحی که هم اکنون در شرق شهر حلب مستقر هستند و کوی های شرقی آن را در تصرف دارند، وضعیت بسیاری سخت و دشواری را سپری می کنند، به گونه ای که ضمن فرو رفتن در لاک دفاعی، هرگونه عملیات نظامی و میدانی آنها در چارچوب حفظ موجودیت و بقای این گروه ها قابل ارزیابی است.

بسته شدن راه های ارتباطی و قطع کمک های امدادی و لجستیکی و نظامی از ترکیه به این گروه ها مهمترین دلیل وضعیتی است که گروه های مسلح مستقر در شرق حلب به آن دچار شده اند.
این درحالی است که گزارش ها تاکید می کند، مهمترین هدف ارتش سوریه در شهر حلب آزادسازی کوی های شرقی این شهر از سیطره گروه های مسلح و پاکسازی آنها از حضور و فعالیت این گروه هاست و تحقق این امر برای گروه های مسلح و حامیان منطقه ای و بین المللی آنها فاجعه ای جبران ناپذیر است.

چون به دست گرفتن کنترل شهر حلب توسط ارتش سوریه به معنای محاصره شدن گروه های مسلح تروریستی از سمت شمال و جنوب و شرق است.


ریف جنوبی حلب


در محور عملیاتی ریف جنوبی حلب، نیروهای ارتش سوریه با همکاری رزمندگان حزب الله و بهره گیری از پوشش هوایی جنگنده های روسی مناطق و شهرک ها و روستاهای متعددی از جمله شهرک «الحاضر» را در این محور آزاد کنند و هم اکنون تنها 10 کیلومتر با بزرگراه بین المللی حلب – دمشق فاصله دارند.

اهمیت آزادسازی شهرک الحاضر در این امر نهفته است که این شهرک مهمترین دژ گروه های مسلح تروریستی از جمله «جبهه النصره» در ریف جنوبی حلب شمرده می شد.


ریف شمالی لاذقیه


بیست و چهارم ژانویه گذشته نیروهای ارتش سوریه موفق شدند، ضمن باز پس گیری شهرک های راهبردی «الربیعه» و «الروضه»، در ریف شمالی لاذقیه، مواضع خود را در این شهرک ها مستحکم کنند.

آزادسازی این دو شهرک به معنای سقوط آخرین مواضع و پایگاه های گروه مسلح تروریستی بود که عمدتا گروه های تکفیری بودند و عناصر آنها را چچنی ها تشکیل می دادند.

در ادامه عملیات نظامی ارتش سوریه در جبهه عملیاتی ریف شمالی لاذقیه این نیروها دوازدهم ژانویه گذشته شهرک راهبردی «سلمی» را نیز آزاد کردند که مهمترین پایگاه گروه های مسلح در استان لاذقیه و به طور مشخص منطقه «جبل الاکراد» شمرده می شود.

گروه های تروریستی تکفیری مورد حمایت ترکیه از ژوئیه 2012 میلادی این شهرک را به تصرف خود درآورده بودند و پیروزی های به دست آمده ارتش سوریه در این جبهه، ریف لاذقیه را در آستانه پاکسازی کامل از لوث گروه های تروریستی قرار داده است.


درعا

ارتش و نیروهای مسلح سوریه در جبهه عملیاتی جنوب این کشور و به طور مشخص در استان درعا، موفق شد، شهر «عتمان» در نزدیکی بزرگراه بین المللی دمشق – درعا را آزاد کند.

اهمیت آزادسازی این شهر و در دست گرفتن کنترل بزرگراه بین المللی دمشق – درعا و تامین امنیت آن توسط نیروهای سوری در این است که این بزرگراه مهمترین و اصلی ترین خط امداد و کمک رسانی ارتش سوریه از دمشق به مواضع نظامی و تجمعات نیروهای مسلح این کشور در شهر درعا و از آنجا سرتاسر استان درعا شمرده می شود.

این درحالی است که باید توجه داشت، شهرک «عتمان»، در ریف شمالی درعا، دروازه ورود به شهر درعا تلقی می شود و آزادسازی و پاکسازی آن توسط ارتش سوریه به معنای سیطره این نیروها بر بخش اعظم بزرگراه بین المللی دمشق – درعا است، به گونه ای که در این منطقه گروه های مسلح تروریستی تنها در دو شهر داعل و ابطع حضور و فعالیت دارند و مابقی ریف شمالی درعا در کنترل ارتش سوریه است.

جدیدترین تحول میدانی رخ داده در ریف شمالی درعا آزادسازی شهر راهبردی «الشیخ مسکین» است که در کنار شهرک آزاد شده عتمان و شهر ابطع که همچنان در تصرف گروه های تروریستی است، حلقه ارتباطی ریف های شمالی و شرقی و غربی حوران تلقی می شود و تمام کمک های امدادی و نظامی و لجستیکی از مسیر این سه شهر عبور می کنند و با آزادسازی دو شهر از این سه شهر در عمل راه های امداد و کمک رسانی گروه های مسلح تروریستی در استان درعا قطع شده است.

با توجه به آنچه گذشت، بدیهی است، مهمترین هدف ارتش سوریه در استان درعا آزادسازی شهرک ابطع خواهد بود که به معنای تامین امنیت هرچه بیشتر شهر «ازرع» در ریف شمالی درعا خواهد بود که درحال حاضر پر جمعیت ترین منطقه در استان درعاست.

همچنین با آزادسازی ابطع ارتش سوریه امکان تامین امنیت مقر لشکر پنجم خود و پیشروی بیش از پیش به سمت مرزهای اردن و در دست گرفتن کنترل مرزها در جنوب سوریه را خواهد داشت.


ريف شمالی حمص


نیروهای ارتش سوریه در جدیدترین عملیات نظامی خود در ریف شمالی حمص موفق شدند، به سمت شهرک «کیسین»، در نزدیکی شهر «رستن» در ریف شمالی حمص پیشروی کنند و به این ترتیب جاده موسوم به «الغجر» که این منطقه را به «حوله» در ریف شمالی غربی حمص متصل می کند، به روی گروه های مسلح تروریستی قطع کنند که گامی جدید در راستای تنگ کردن حلقه محاصره گروه های تروریستی در ریف شمالی حمص به شمار می آید.

در حالی که در شهر حمص، ارتش سوریه موفق شد، در واپسین روزهای سال میلادی گذشته پس از دستیابی به توافق با گروه های مسلح و خروج صدها عنصر مسلح از کوی «الوعر» کنترل کامل شهر حمص را در دست گیرد.

کنترل کامل شهر حمص توسط ارتش سوریه و سقوط آخرین پایگاه تروریست ها در این شهر ضربه بزرگی برای گروه های تروریستی مسلح سوری شمرده می شد، چون معارضان سوری شهر حمص را پایتخت «انقلاب» مورد ادعای خویش عنوان می کردند و خروج آنها از کوی الوعر و تسلیم آن به ارتش سوریه پس از عملیات نظامی دقیق و هماهنگ شده بین ارتش سوریه و نیروی هوایی روسیه صورت گرفت.